Podróżując drogą krajową nr 11 z Lublińca w stronę Tarnowskich Gór, niedługo po minięciu Tworoga, po lewej stronie dostrzeżemy starą, nieco zaniedbaną bramę (choć jej stan może się zmienić). Nieco dalej, skryty w parku, wyłania się pałac – prawdziwy, z wieżami, schodami i historią. To miejsce dla pasjonatów i wtajemniczonych, dla tych, którzy potrafią patrzeć poza to, co oczywiste. W pałacu działa dziś technikum leśne, a jego uczniowie uczą się tu dbać o przyrodę i dziedzictwo. To właśnie Pałac w Brynku – perła Górnego Śląska, ukryta wśród zieleni, zaskakująca swoją formą i przeznaczeniem.
Lokalizacja i początki Brynka
Brynek to niewielka wieś położona w sąsiedztwie Tworoga, wzmiankowana po raz pierwszy w źródłach z XVI wieku. Przez wieki należała do właścicieli Tworoga – m.in. rodzin de Verdugo, Colonna i Gastheimb. W 1818 r. dobra brynkowskie zostały zakupione przez Bernharda Rosenthala z Wrocławia. Pałac wraz z rozległym założeniem parkowym rozlokowano na południowy wschód od zabudowy Brynka, między rzeką Stołą i lasami na północy a drogą z Tarnowskich Gór do Lublińca na południu. Sama rezydencja znajduje się w zachodniej części krajobrazowego parku w stylu angielskim, który od północy i wschodu harmonijnie przechodzi w naturalny las.
W latach 20. XIX w. dobra te zostały nabyte przez Bernharda von Rosenthala. Wrocławski kupiec postanowił wznieść tam pałac dla swojej rodziny. Rezydencja wraz z przynależącym do niej zespołem parkowym została zbudowana w 1829 roku. Kilkadziesiąt lat później pałac rozbudowano o skrzydła.
Ostatnia wielka modernizacja miała miejsce w pierwszej dekadzie XX w., już za nowych właścicieli majątku – rodu Henckel von Donnersmarck. Wojenne zawieruchy szczęśliwie ominęły brynkowskie dobra. Również w kolejnych dekadach pałac w Brynku nie popadł w ruinę, dzięki czemu dziś możemy podziwiać tę niezwykłą, pełną rozmachu architekturę, wpisaną do rejestru zabytków pod numerem 658/66.
Książka podróżnicza Na Szlaku Orlich Gniazd. Tajemnice Jury Krakowsko-Częstochowskiej opowiada historię zamków i ich ruin leżących na turystycznym Szlaku Orlich Gniazd na południu Polski, pomiędzy Krakowem a Częstochową. Ich malownicze położenie na wzgórzach, wśród wapiennych skał stanowi znaczną atrakcją krajoznawczo-turystyczną.
Historia pałacu i jego właściciele
Klasycystyczny pałac w Brynku powstał w 1829 roku z inicjatywy rodziny Rosenthalów, ówczesnych właścicieli majątków w Brynku, Połomii, Hanusku, Brzeźnicy i Pusce. Zaprojektowany w duchu klasycyzmu obiekt był kilkakrotnie rozbudowywany. W drugiej połowie XIX wieku Otto von Rosenthal zlecił przebudowę pałacu według planów znanego architekta Karla Johanna Lüdeckego – dodano wówczas dwa skrzydła oraz wieże, nadając rezydencji formę neorenesansową.
Po śmierci ostatniego dziedzica, Hugo von Rosenthala, w 1889 roku, majątek przeszedł pod zarząd opiekunów jego niepełnoletniej córki. Wkrótce zainteresowanie nabyciem posiadłości wykazała jedna z najbogatszych rodzin niemieckich – Henckel von Donnersmarck. Transakcję sfinalizowano w 1904 roku, kiedy to hrabia Hugo II Henckel von Donnersmarck nabył Brynek jako główną siedzibę linii siemianowickiej rodu.
W latach 1905–1908 z inicjatywy hrabiego Hugo Henckla von Donnersmarcka pałac został całkowicie przebudowany. Dotychczasowy budynek rozebrano do fundamentów, a na jego miejscu wzniesiono nową, reprezentacyjną rezydencję według projektu Karla Grossera, architekta z Wrocławia. Nowy pałac, utrzymany w stylu klasycyzującego neobaroku, charakteryzował się eklektyczną formą z wyraźną przewagą elementów barokowych. Prace wykończeniowe zakończono w 1908 roku.
Nowy pałac zbudowano na prostokątnym rzucie, dodając boczne skrzydła od wschodu i zachodu. Od frontu elewację wzbogacono ozdobnym ryzalitem ze szczytem i trójkątnymi przyczółkami, natomiast od strony ogrodowej zlokalizowano dwie wieże inspirowane francuską architekturą rezydencjonalną. Rezydencję otacza rozległy park krajobrazowy w stylu angielskim, który na początku XX wieku został znacząco powiększony od wschodu.
Architektura pałacu
Pałac w Brynku to okazała, murowana budowla z cegły, wzniesiona na planie podkowy z otwartym dziedzińcem od strony północno-wschodniej. Główne skrzydło usytuowane jest na osi wschód–zachód i połączone z dwoma bocznymi skrzydłami oraz zamkniętą półkoliście kaplicą po stronie zachodniej. Wyróżniają się dwie ośmioboczne wieże zwieńczone cebulastymi hełmami. Dachy mansardowe z lukarnami nadają całości elegancki charakter, a centralny ryzalit z portykiem i kolumnami w porządku jońskim podkreśla reprezentacyjność głównego wejścia.
Nad oknem pierwszego piętra umieszczono kartusz z herbem Hugo II Henckel von Donnersmarck. Powyżej wznosi się attyka z czterema monumentalnymi figurami symbolizującymi przedstawicieli różnych zawodów. Dwumetrowe postaci przedstawiają myśliwego, robotnika, rolnika i rybaka. Od strony południowej znajduje się taras z kamienną balustradą i loggia. Skrzydła boczne są dwupiętrowe, a kaplica jednokondygnacyjna, zakończona sygnaturką.
Główne skrzydło pałacu, zwieńczone wysokim mansardowym dachem z lukarnami, zostało zaakcentowane trójosiowym ryzalitem od frontu oraz dwiema czterokondygnacyjnymi wieżami od strony ogrodu. Całość harmonijnie komponuje się z pozostałymi skrzydłami, zachowując spójność architektoniczną.
A może nad morze?
Książka podróżnicza Od Cesarskich Uzdrowisk przez Świnoujście i Międzyzdroje aż do Kołobrzegu opowiada o Cesarskich Uzdrowiskach Bansin, Heringsdorf i Ahlbeck oraz o Świnoujściu, Międzyzdrojach i Kołobrzegu, a także o wyspach Uznam i Wolin oraz o Wolińskim Parku Narodowym.
Książka zawiera liczne zdjęcia opisywanych miejsc, w których towarzyszył nam nasz mały piesek York Fafik.
W południowo-wschodnim narożniku piętra skrzydła głównego mieści się dawna biblioteka z zachowaną, neorenesansową boazerią, kamiennym kominkiem i ozdobnymi parkietami. Pomieszczenie sąsiaduje z niewielkim, udekorowanym polichromiami pokojem konferencyjnym w wieży wschodniej. Tzw. sekretne schody prowadzą do historycznej sali bilardowej w przyziemiu.
Na osi głównego skrzydła znajduje się reprezentacyjna klatka schodowa z tralkową balustradą oraz marmurowymi i pozłacanymi postumentami pod kinkiety i wazy. Od strony północno-zachodniej łączy się ona z holem prowadzącym do sali balowej, nakrytej sklepieniem kolebkowym z lunetami i ozdobionej neorokokową sztukaterią.
Układ reprezentacyjnych wnętrz oparto na dwutraktowym schemacie z korytarzem między traktami, natomiast skrzydła boczne mają układ jednotraktowy z korytarzem. Pałac, niegdyś pełen stylowych mebli i dekoracji, nadal tętni życiem – dziś mieści się tu szkoła z internatem. W jednej z gablot podziwiać można liczne trofea i wyróżnienia, dokumentujące sukcesy uczniów i ich aktywność.
Pałac posiada również kaplicę, połączoną oszklonym pasażem, pierwotnie zdobionym berlińskimi witrażami, z zachodnim skrzydłem rezydencji. Wnętrze kaplicy pw. św. Franciszka z Asyżu, zaprojektowanej na rzucie prostokąta ze ściętymi półkoliście krótszymi bokami, nakryte jest sklepieniem kolebkowym i hemisferycznym. Od wschodu, na piętrze, na kaplicę otwiera się dwuarkadowa loża właścicieli, połączona z reprezentacyjnymi pomieszczeniami pałacu. Wystrój i wyposażenie kaplicy — z wyjątkiem witraża przedstawiającego Pokłon Trzech Króli oraz malarskich zdobień w loży — mają charakter współczesny.
Spośród reprezentacyjnych pomieszczeń pałacu zachował się m.in. historyczny, neoklasycystyczny wystrój oraz wyposażenie dawnej sali balowej (obecnie auli szkolnej) z galerią wspartą na kolumnach, usytuowanej w zachodniej części rezydencji. Na wystrój ten składają się m.in. marmurowe kolumny i pilastry w wielkim porządku, wspierające wydatne, pozłacane belkowanie, kasetonowy strop z dekoracją sztukatorską oraz marmurowy kominek.
Świeradów Zdrój i okolice
Książka podróżnicza Świeradów-Zdrój w Górach Izerskich i okolice opowiada o urokach i atrakcjach tego znanego uzdrowiska, charakteryzującego się długą tradycją leczniczą opartą na radonie, borowinie i świerku.
Przewodnik traktuje także o Sudetach, Górach Izerskich oraz Karkonoszach, odkrywając ich tajemnice.
Ogród botaniczny
Rezydencję otacza 36-hektarowy park krajobrazowy zaprojektowany zgodnie z zasadami angielskiej sztuki ogrodniczej, charakteryzującej się rozległymi osiami widokowymi i naturalnymi polanami. To idealne miejsce na spacer i chwilę relaksu wśród cennego starodrzewu, w skład którego wchodzą m.in. choina kanadyjska, daglezja, buk, świerk biały, cyprys, żywotnik, wiąz, lipa oraz dąb szypułkowy.
W południowo-wschodnim fragmencie założono w 1946 roku kilkuhektarowy ogród botaniczny. Znajdują się tam niewielki staw, alpinarium oraz torfowisko – idealne miejsce do edukacji i obserwacji przyrody. W sąsiedztwie pałacu znajduje się rozległy park krajobrazowy z ogrodem botanicznym, który został on założony w 1946 roku w południowo-wschodniej części parku. Ten kilkuhektarowy, szkolny ogród botaniczny z niewielkim stawem, alpinarium i torfowiskiem został wydzielony z terytorium parku, a jego założycielem był inż. Henryk Eder.
Północna część parku ma formę rozległego gazonu z kompozycjami ozdobnych krzewów i drzew, natomiast jego południowo-zachodnią część tworzy nieregularna przestrzeń zielona przylegająca do tarasu pałacowego.
Tysiące krzewów, kwitnące na nich kwiaty wprowadzają każdego, kto ma poczucie piękna i kocha przyrodę w stan relaksu. Nic więc w tym dziwnego, że w parku można spotkać grupy zwiedzających i szukających zarazem spokoju daleko od zgiełku.
Otoczenie pałacu
W bezpośrednim sąsiedztwie pałacu w Brynku rozciąga się malowniczy park krajobrazowy z ogrodem botanicznym, który stanowi doskonałe tło dla tej zabytkowej rezydencji. W otoczeniu pałacu znajdują się także inne historyczne zabudowania, m.in. okrągła wieża wodna z budynkiem bramnym, stajnia, wozownia, maneż oraz budynki mieszkalne – wszystkie wykonane z charakterystycznej cegły klinkierowej.
Na wschód od pałacu znajduje się rozległy zespół ceglanej zabudowy folwarcznej z początków XX wieku. W jego skład wchodzą m.in. dawna stadnina z klasycystyczną stajnią, maneż, wozownia, wieża wodna, oficyna, budynki gospodarcze, a także XIX-wieczna Biała Willa. W tej części parku można również zobaczyć pozostałości oranżerii, domek ogrodnika i tzw. Domek Myśliwski. Na wschodnich obrzeżach parku znajduje się stylizowany na alpejski kompleks leśniczówki.
W zachodniej części parku, w pobliżu reprezentacyjnej bramy wjazdowej, zlokalizowano kompleks zabudowy ciepłowniczej. W jego skład wchodzą m.in. kotłownia z wysokim kominem z 1908 roku, pralnia, wozownia oraz budynek mieszkalny obsługi. Całość uzupełnia tzw. Czerwona Willa. Dodatkowo zachowały się tutaj dwie neobarokowe kordegardy, a także liczne, wtórne obiekty o funkcji użytkowej.
On the Trail of the Eagles' Nests
Turystyczna książka "On the Trail of the Eagles' Nests: Secrets of the Kraków - Częstochowa Jura" to anglojęzyczny przewodnik po zamkach i ruinach Szlaku Orlich Gniazd, odkrywający ich fascynującą historię i tajemnice.
Obecna funkcja
Pałac w Brynku wraz z otaczającym go zespołem parkowo-ogrodowym pełni dziś funkcje edukacyjne, użytkowe i rekreacyjne. W jego wnętrzach mieści się internat Zespołu Szkół Leśnych i Ekologicznych im. Stanisława Morawskiego, a na terenie dawnej rezydencji działa Technikum Leśne. Choć sam pałac nie jest na co dzień udostępniony do zwiedzania, możliwe jest jego odwiedzenie w ramach grup zorganizowanych – po wcześniejszym uzgodnieniu. Turyści bywają też oprowadzani po pałacowych wnętrzach, a nawet zatrzymują się tu na posiłek. Nam również udało się skorzystać z takiej okazji i choć na chwilę zajrzeć do środka.
Po II wojnie światowej pałac zaadaptowano na potrzeby szkolnictwa leśnego. W latach 60. XX wieku w jego sąsiedztwie powstał nowy budynek Technikum Leśnego, którego architektura nie nawiązuje do stylu historycznej rezydencji. Sam pałac zaadaptowano na internat dla uczniów, który pełni tę funkcję do dziś.
Zespół pałacowo-parkowy w Brynku to dobry przykład harmonijnego połączenia historii z teraźniejszością. Świadczą o tym m.in. sędziwe drzewa rosnące w parku, a także te młodsze, sadzone z okazji ważnych wydarzeń. Przykładem jest dąb upamiętniający Powstania Śląskie i jubileusz szkoły. Z pewnością podobnych symbolicznych miejsc znajdziemy tu więcej – warto tylko uważnie się rozejrzeć.
Książka podróżnicza "Cztery miasta w dziesięć dni. Florencja, Piza, Rzym i Wenecja" opowiada o urokach i atrakcjach czterech słynnych włoskich miast oraz ich malowniczych okolicach.
W książce prezentowane są nie tylko najbardziej znane zabytki i atrakcje turystyczne, lecz także subiektywne spostrzeżenia i osobiste przeżycia trzypokoleniowej grupy podróżników uczestniczących w tej wyprawie.
Pałac w Brynku należy do najokazalszych rezydencji arystokratycznych Górnego Śląska. Wzniesiony na początku XX wieku w stylu neobarokowym, stanowi wyraz architektonicznej mody epoki, inspirowanej francuskimi rezydencjami barokowymi. Imponuje nie tylko monumentalną, niemal niezmienioną bryłą, ale też wyjątkowo dobrze zachowanymi wnętrzami z czasów rodu Henckel von Donnersmarcków. Wartością zespołu jest również starannie zaplanowane otoczenie – rozległy park krajobrazowy z historycznym drzewostanem, oranżerią, oficynami i innymi budynkami gospodarczymi. Pałac i jego otoczenie to dziś rzadki przykład harmonii między architekturą reprezentacyjną a funkcjonalną strukturą dawnych majątków ziemskich.
Das Reisebuch Bad Flinsberg im Isergebirge und vieles mehr erzählt von den Reizen und Attraktionen dieses bekannten Kurortes. Der Kurort blickt auf eine lange Heiltradition mit Radon, Moor und der majestätischen Fichte zurück. Der Reiseführer widmet sich den Sudeten, dem Isergebirge und dem Riesengebirge und lüftet ihre Geheimnisse. Er führt uns auf Wanderwegen, zu Burgen, Museen und anderen interessanten Orten.
Das Buch richtet sich an Touristen, Wanderer, Radfahrer, Erholungssuchende und alle, die diese schöne Gegend erkunden möchten. An vielen Stellen begleitet uns der kleine Hund York Fafik, der oft zum stillen Helden der beschriebenen Abenteuer wird.
Podróże i opowieści w moich autorskich publikacjach
W tym miejscu zapraszam do zapoznania się z moimi książkami związanymi ze zwiedzaniem fajnych miejsc, które miałem okazję odwiedzić i opisać. Ale nie tylko.
A ta tajemnicza postać z obrazu przedstawia Handrystola, czyli
wędrowca ze świata fantazji, który towarzyszy każdej mojej
książce.
Poniższy link prowadzi właśnie do jednego z
takich miejsc.
