Początkowo nazwę Jasna Góra kojarzono z białymi, bezdrzewnymi szczytami wapiennymi, które są charakterystyczne dla obszaru Jury. Po raz pierwszy określenie Jasna Góra (Clarus Mons) pojawiło sie w dokumencie z 1388 roku. Nazwę tę nadali wzgórzu przybyli z Węgier zakonnicy Paulini.
W zespole klasztornym Ojców Paulinów, znajdującym się w Częstochowie, czci się cudowny wizerunek Marii z Dzieciątkiem, będący bizantyńską ikoną, który został przywieziony w XIV wieku. Pochodzenie i dokładna data powstania tego obrazu wciąż pozostają przedmiotem dyskusji wśród specjalistów. Przypuszcza się jednak, że dzieło to zostało przywiezione na Jasną Górę 31 sierpnia 1384 roku przez księcia Władysława Opolczyka, który obdarował nim zakon paulinów. Obecne zabudowania kompleksu klasztornego pochodzą głównie z XVII wieku i charakteryzują się stylem barokowym.
Sanktuarium Najświętszej Marii Panny na Jasnej Górze jest najliczniej odwiedzanym polskim sanktuarium maryjnym i jednym z najważniejszych na świecie. Do słynnego obrazu Matki Boskiej przybywają setki tysięcy wiernych. Niektórzy są tam pierwszy raz a inni raz kolejny. Wierni modląc się proszą o spełnienie ich próśb albo też dziękują za ich wysłuchanie.
W roku 1656 król Jan Kazimierz w uroczystym ślubowaniu obrał Maryję jako Patronkę swoją i państwa wprowadzając tytuł Matki Bożej Królowej Polski. Odtąd miejsce to stało się symbolem wolności narodowej i religijnej. Dnia 8 września 1717 roku na Jasnej Górze odbyła się koronacja Cudownego Obrazu - wydarzenie niespotykane i bardzo uroczyście przeprowadzone, które zgromadziło tutaj liczne pielgrzymki i odbiło się echem w całym kraju.
Wysoką i smukłą wieżę klasztorną dostrzega się praktycznie z każdej drogi prowadzącej do Częstochowy. Istnieje możliwość wejścia na wieżę, która ma ponad 100 metrów wysokości. Same stare drewniane schody stanowią swoistą atrakcję. Wejście na szczyt wieży jest szczególnie interesujący przy sprzyjającej, słonecznej pogodzie. Wtedy też rozciąga się piękny widok na miasto i okolice.
Jesienny spacer wokół zabudowań klasztoru pozwala na zapoznanie się z otoczeniem klasztoru, wysokimi murami, które być może w przeszłości służyły celom obronnym.
Na Jasnej Górze prócz wspaniałego Sanktuarium zwiedzić można Skarbiec, Arsenal, Bastion Św. Rocha, Muzeum 600-lecia Jasnej Góry, Salę Rycerską, Golgotę Jasnogórską, Kaplice Pamieci Narodu, a także pospacerować po murach obronnych i zobaczyć Klasztor z innej perspektywy. Na terenie klasztoru lub też wokół niego ustawiono pomniki czczące pamięć wybitnych Polaków.
Klasztor na Jasnej Górze pełnił też funkcje obronne. Szczególnie w czasach najazdu Szwedów jego obrona odmieniła losy tej wojny. Dlatego też klasztor często traktowany jako twierdza wchodząca w skład systemu Orlich Gniazd. Dlatego w tym kontekście pozwoliłem sobie opisać w książce „Na Szlaku Orlich Gniazd”, klasztor oraz pozostałe zamki i warownie położone na Szlaku Orlich Gniazd. Książka ta jest do nabycia online w serwisie Amazon.pl. Została ona wydana w formacie kieszonkowym i dzięki temu z łatwością mieści się w plecaku.
Ale również w najnowszej historii Polski spełnia to miejsce istotną rolę. Przyjeżdżają tutaj wybitne postaci reprezentujące całe nasze społeczeństwo.
Na Jasnej Górze na każdym kroku odczuwa się wyjątkowość tego miejsca, wyjątkowość łączącą głęboką wiarę z historią Polski.
Aby móc uczestniczyć we mszy w kaplicy Matki Bożej i zobaczyć cudowny obraz, a potem jeszcze zwiedzić przynajmniej częściowo klasztor i jego pomieszczenia należy zaplanować trochę więcej czasu.