Na Szlaku Orlich Gniazd leżą ruiny zamku w Bydlinie. Zamek wzniesiono na niewielkim wzgórzu Św. Krzyża początkowo jako rycerski, który przebudowano na niewielki kościół, co stanowi raczej wyjątek na Szlaku Orlich Gniazd. Aby dotrzeć do zamku najlepiej skorzystać z parkingu położonego przy cmentarzu
Sama wieś Bydlin położona jest około 10 km na północny wschód od miasta Olkusza i około 12 km od Zamku Pilcza w Smoleniu. Jest to jedna z najstarszych wsi w regionie wzmiankowana w 1120 roku. Miejscowość ta była przez jakiś czas miastem, prawa miejskie uzyskała między 1375 a 1404 rokiem, a utraciła je z nieznanych przyczyn po 1530 roku. Nazwę Bydlin wymieniał w swoich kronikach już Jan Długosz. Wieś stanowiąca pierwotnie własność rycerską i królewską, w XVIII wieku przeszła w ręce rodziny Męcińskich. Na początku I wojny światowej pod Bydlinem i Krzywopłotami Legioniści Józefa Piłsudzkiego wraz z oddziałami austro-węgierskimi stoczyli zwycięski bój z wojskami rosyjskimi.
Na historycznym cmentarzu komunalnym znajdują się zbiorowe mogiły bezimiennych żołnierzy austriackich i rosyjskich poległych w I wojnie światowej w bitwie pod Krzywopłotami, Załężem i Bydlinem w dniach 17 - 19 listopada 1914 roku. W bitwie tej polegli Legioniści z 6 Batalionu 1. Brygady Legionów Polskich. 44 żołnierzy batalionu spoczywa we wspólnej mogile przy której 19 listopada 1916 roku odsłonięto pomnik upamiętniający tą bitwę i jej ofiary. Na uroczystości odsłonięcia pomnika obecny był m. in. Józef Piłsudzki. Na cmentarzu znajduje się także Mogiła Żołnierzy Września 1939 roku oraz obelisk ku czci por. Stanisława Padarewskiego, który jako dowódca w Legionach poległ podczas bitwy o Załęże. Miejsce to jest świadectwem historii, która już nigdy nie powinna się powtórzyć
Same ruiny zamku oddalone są o 200 około metrów od parkingu, który usytuowany jest przy historycznym cmentarzu. Prowadzi do nich droga przez las. Na wzgórzu znajdują się ruiny kościoła, który został wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku jako zamek rycerski. Na na przełomie XVI i XVII wieku zamek przebudowano na kościół, który w XVIII wieku został opuszczony popadając w ruinę. Na wschodnim zboczu zachowane zostały zarysy okopów pozostające świadectwem walk stoczonych z wojskiem rosyjskim w 1914 roku.
Przypuszczalnie zamek został wzniesiony przez rycerza Niemierzę herbu Strzała pod koniec XIV wieku, a następnie na przełomie XVI i XVII wieku przebudowany na kościół pw. Św. Krzyża przez Mikołaja Firleja, wojewodę krakowskiego. Potop szwedzki nie oszczędził zamku-kościoła. W 1655 roku został on przez Szwedów spalony i w późniejszym czasie odbudowany. Pomimo tego od XVIII wieku budowla została opuszczona i popadła w ruinę. Obecnie zamek został zabezpieczony jako trwała ruina i w tej postaci udostępniony do zwiedzania.
Kamienne mury zamku widoczne są już z daleka. Zamek można obejść dookoła wąską ścieżką, a na dokładne obejrzenie ruin nie potrzeba wiele czasu, około pół godziny. Do dziś zachowały się postrzępione części murów, fundamenty murów obronnych i rowy fosy zamkowej. Zamek jest udostępniony do zwiedzania bezpłatnie o dowolnej porze dnia i nocy. Na terenie ruin nie obowiązuje zakaz wprowadzania psów, co szczególnie ucieszyło naszego Yorka Fafika, który z wielkim zainteresowaniem eksplorował okolicę. Ponowne zwiedzenie ruin pozwoliło mi na sprecyzowanie drugiego wydania mojej dwujęzycznej książki "Na Szlaku Orlich Gniazd".
Książka "Na Szlaku Orlich Gniazd. Tajemnice Jury Krakowsko-Częstochowskiej" opowiada o tajemnicach i historii zamków, warowni i ruin leżących na Szlaku Orlich Gniazd. Także ruiny zamku w Bydlinie zostały szerzej opisane.
Książkę można nabyć online w sklepie internetowym Amazon.pl. Znajduje się tam więcej informacji na temat książki.
Okopy z okresu I wojny światowej zachowane są po wschodniej stronie wzgórza Św. Krzyż w linii pólnoc-południe, oraz po południowej stronie, poniżej ruin zamku, w linii wschód-zachód. Ślady okopów znajdują się również po stronie północnej u stóp wzgórza. Badania archeologiczne okopu pozwoliły na odworzenie jego pierwotnego wyglądu. Główna linia okopów o pochyłych ścianach została wykuta w wapiennej skale na głębokość około 70 cm. Dno okopu jest szerokie na około 45 cm, a jego górna część ma szerokość od 200 do 220 cm. W sierpniu 2018 roku przeprowadzono tu archeologiczne wykopy rozpoznawcze. Stwierdzono, że okopy i ziemne szałasy żołnierze budowali z dużym nakładem pracy, dobrze wykorzystując skaliste właściwości podłoża. Miejscami ściany były wzmocnione szalunkiem, potwierdzono też zastosowanie pokrycia dachowego.
Teren wzgórza Św. Krzyż jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego. Ochroną konserwatorską objęte zostały ruiny zamku, okopy legionistów, a także samo wzgórze zamkowe, które stanowi niespotykany przykład nawarstwienia fortyfikacji średniowiecznych i nowożytnich, a także tradycji pola bitwy.
Około 10 km od Bydlina znajduje się Pustynia Błędowska, unikalny obszar piasków i głazów. Tworzą one ciekawe, naturalne kształty specyficzne dla terenów piaszczystych. Pochodzenie tego wyjątkowego, pustynnego krajobrazu nie jest naturalne, lecz spowodowane ingerencją człowieka. Pustynia Błędowska kryje w sobie ciekawy świat fauny i flory, a pustynny piasek to istne królestwo owadów.
Zachęcam także do zapoznania się z moimi książkami traktującymi o miejscach dalszych i bliższych, znanych i nieznanych, które dane mi było odwiedzić i opisać. Ale nie tylko. Są też tam inne prace, abstrahujące od tego tematu.
A ta tajemnicza postać na obrazie to Handrystol, wędrowiec pochodzący ze świata fantazji, który towarzyszy każdej mojej książce. Stworzyła go i nadała mu osobowości pewna księżniczka. Handrystol kogoś poszukuje i często korzysta z okazji, aby wspólnie odwiedzić i sprawdzić przeróżne miejsca. Poniższy link prowadzi do jednego z nich, kontynuując naszą wirtualną wędrówkę w przestrzeni i w czasie.